Dializoterapia

Informacje o dializie i przeszczepieniu nerki

Dializa i przeszczepienie nerki to dwie główne metody leczenia ciężkiej niewydolności nerek, znanej również jako schyłkowa choroba nerek (piąty stopień PChN). Dializa, w tym hemodializa i dializa otrzewnowa, zastępuje część funkcji nerek, usuwając z organizmu nadmiar płynów i produktów przemiany materii. Przeszczepienie nerki, gdy jest możliwe, może bardziej skutecznie przywrócić funkcję nerek.

Dializa lub przeszczepienie nerki są konieczne, gdy nerki przestają prawidłowo funkcjonować, co powoduje gromadzenie się szkodliwych substancji w organizmie. Zazwyczaj lekarz rekomenduje rozpoczęcie dializy, gdy funkcja nerek spada do około 10% normy lub gdy pojawiają się objawy, takie jak zmęczenie, brak apetytu, nudności, wymioty i problemy z koncentracją. Ważne jest, aby rozpocząć leczenie zanim wystąpią poważne powikłania.

Hemodializa polega na przepompowywaniu krwi przez maszynę dializacyjną, która usuwa produkty przemiany materii i nadmiar płynów. Zabieg najczęściej odbywa się w stacji dializ 3 razy w tygodniu, a każda sesja trwa od 3 do 5 godzin. Wymaga stworzenia dostępu naczyniowego, który może być przetoką tętniczo-żylną, graftem naczyniowym lub cewnikiem.
Dializa otrzewnowa odbywa się najczęściej w domu. Do jamy brzusznej wprowadza się płyn dializacyjny, który filtruje toksyny przez błonę otrzewną. Wymaga to specjalistycznego sprzętu i regularnych wymian płynu, które mogą być wykonywane w ciągu dnia lub w nocy.

Obie metody mają swoje zalety i wady, a wybór między nimi zależy od twojego stanu zdrowia, stylu życia i preferencji.

Zalety: Przeszczepienie nerki często prowadzi do lepszej jakości życia i dłuższego przeżycia niż dializa, ponieważ eliminuje konieczność regularnych zabiegów dializacyjnych.
Wady: Przeszczepienie to poważna operacja, a po niej musisz przez całe życie przyjmować leki immunosupresyjne, które zapobiegają odrzutowi przeszczepu, ale mogą mieć skutki uboczne, takie jak infekcje, cukrzyca lub nowotwory.

Zalety: Hemodializa jest stosunkowo prostym zabiegiem, wykonywanym pod okiem specjalistów, więc nie musisz samodzielnie zarządzać sprzętem.
Wady: Może powodować niskie ciśnienie krwi, zawroty głowy oraz inne dolegliwości. Wymaga również regularnych podróży do stacji dializ i może wpływać na twoją codzienną aktywność.

Zalety: Dializa otrzewnowa daje większą swobodę, ponieważ możesz wykonywać zabiegi w domu. Jest mniej uciążliwa dla codziennego życia i często pozwala na kontynuowanie pracy zawodowej.
Wady: Wymaga nauki obsługi sprzętu i regularnego monitorowania, co może być wyzwaniem. Może również zwiększać ryzyko infekcji i przepukliny.

Przeszczepienie nerki jest zazwyczaj preferowaną opcją, gdy jest dostępna i nie ma przeciwwskazań. Gdy przeszczepienie nie jest możliwe, decyzja o wyborze między hemodializą a dializą otrzewnową zależy od twojego stanu zdrowia, stylu życia i dostępności wsparcia w domu. Wspólnie z lekarzem możesz podjąć decyzję, która opcja będzie dla ciebie najlepsza.

Niektórzy, zwłaszcza osoby starsze lub przewlekle chore, mogą zdecydować się na rezygnację z dializy. Ważne, abyś omówił tę decyzję z lekarzem oraz rodziną, biorąc pod uwagę korzyści i ryzyko takiego wyboru. Jeśli zdecydujesz się zrezygnować z dializy, kluczowe będzie zapewnienie odpowiedniej opieki paliatywnej, która pomoże ci zachować komfort i godność życia.

Tak, podróżowanie jest możliwe. Jeśli wybierzesz dializę otrzewnową, możesz zabrać ze sobą sprzęt i kontynuować leczenie w innym miejscu. W przypadku hemodializy konieczne będzie wcześniejsze znalezienie ośrodka dializacyjnego w miejscu, które planujesz odwiedzić. Twój lekarz lub pielęgniarka mogą ci pomóc w zorganizowaniu takiego wyjazdu.

Hemodializa

Dializa to metoda leczenia stosowana w przypadku zaawansowanej niewydolności nerek. Nerki filtrują i oczyszczają krew, usuwając zbędne produkty przemiany materii, toksyny, nadmiar soli, elektrolitów i wody. Gdy nerki przestają pełnić swoją funkcję, konieczna jest dializa. Istnieją dwa rodzaje dializy: hemodializa i dializa otrzewnowa.

Hemodializa: Podczas tego zabiegu krew jest pobierana z organizmu, filtrowana przez maszynę dializacyjną, a następnie oczyszczona wraca do organizmu.
Dializa otrzewnowa: Wykorzystuje błonę otrzewną wewnątrz jamy brzusznej, która pełni funkcję naturalnego filtra.

Hemodializa najczęściej odbywa się w stacji dializ, gdzie personel medyczny monitoruje zabieg.
Dializa otrzewnowa może być wykonywana w domu po wcześniejszym przeszkoleniu. W Polsce nie ma programu hemodializy domowej.

Decyzję o rozpoczęciu dializy podejmujesz wspólnie z lekarzem na podstawie funkcji nerek, objawów niewydolności i ogólnego stanu zdrowia.

Jak często wykonuje się dializę? Hemodializa zazwyczaj odbywa się 3 razy w tygodniu, a każda sesja trwa od 3,5 do 5 godzin.

Przetoka tętniczo-żylna: Najlepszy pod względem zdrowia i bezpieczeństwa dostęp naczyniowy.
Przetoka z graftem: Sztuczne połączenie między naczyniami krwionośnymi.
Cewnik dializacyjny: Używany, gdy przetoka nie jest możliwa.

Podczas dializy mogą pojawić się:

Problemy z dostępem naczyniowym (infekcje, utrata funkcji),
Zawroty głowy,
Spadek ciśnienia krwi,
Skurcze mięśni,
Zmęczenie po sesjach dializacyjnych.

Jeśli wystąpią jakiekolwiek dolegliwości, poinformuj lekarza lub pielęgniarkę

Myj rękę z przetoką przed każdą dializą.
Nie dotykaj ani nie drap tego miejsca.
Nie pozwalaj na pobieranie krwi lub mierzenie ciśnienia w tej ręce.
Codziennie badaj przetokę – powinna wydawać szum i wibrować.

Opatrunek na cewniku powinien być zmieniany podczas każdej sesji dializy.
Nie próbuj samodzielnie usuwać ani zmieniać opatrunku.
Nie zanurzaj cewnika w wodzie.

Przy niewydolności nerek płyny gromadzą się w organizmie. Powiadom lekarza, jeśli zauważysz nagły wzrost wagi między sesjami dializ.

Tak, ważne jest ograniczenie płynów oraz unikanie żywności bogatej w sód, potas i fosfor, które mogą gromadzić się w organizmie.

Gdy wystąpią objawy infekcji: gorączka powyżej 38°C, dreszcze, zaczerwienienie, wydzielina lub ból w miejscu dostępu naczyniowego.

Krwawienie z dostępu, które nie ustępuje po 20 minutach ucisku.

Czy mogę podróżować podczas dializy? Tak, najprawdopodobniej będzie to możliwe. Jeśli korzystasz z dializy otrzewnowej, możesz zabrać ze sobą sprzęt. W przypadku hemodializy konieczne będzie znalezienie ośrodka dializacyjnego w miejscu, które planujesz odwiedzić.

Dializa otrzewnowa

Dializa otrzewnowa to metoda leczenia niewydolności nerek, w której do jamy brzusznej wprowadza się specjalny płyn dializacyjny. Płyn ten usuwa z krwi nadmiar wody, soli oraz produkty przemiany materii, a następnie jest odprowadzany z organizmu. Dializa otrzewnowa zastępuje funkcję nerek u osób, których nerki nie pracują prawidłowo.

Dializę otrzewnową przeprowadza się w domu. Procedura ta wymaga codziennego wykonywania, dlatego pacjent zostaje odpowiednio przeszkolony, aby móc ją bezpiecznie wykonywać samodzielnie.

O tym, kiedy należy rozpocząć dializę, decyduje lekarz na podstawie oceny stanu funkcjonowania nerek oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Przed rozpoczęciem leczenia konieczna jest operacja wprowadzenia cewnika do jamy brzusznej, przez który płyn dializacyjny będzie dostarczany i usuwany. Rana po operacji goi się około 2 tygodni przed rozpoczęciem dializy.

Podczas dializy otrzewnowej:

Podłączasz cewnik do systemu dializacyjnego.
Wprowadzasz płyn dializacyjny do jamy brzusznej, gdzie zostaje on na określony czas a następnie jest odprowadzany na zewnątrz
Po wylewie odprowadzasz zużyty płyn i wprowadzasz nowy. Każda wymiana płynu nazywa się „wymianą”.

Istnieją dwa główne rodzaje dializy otrzewnowej:

Ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa (CADO) – pacjent wykonuje 3-5 wymian płynu dziennie, a w nocy płyn pozostaje w jamie brzusznej.
Automatyczna dializa otrzewnowa (ADO) – wymiany przeprowadzane są automatycznie przez urządzenie nazywane cyklerem, najczęściej w nocy podczas snu.

Twój lekarz pomoże Ci wybrać metodę, która będzie dla Ciebie najlepsza.

Podczas dializy otrzewnowej mogą wystąpić następujące problemy:

Infekcja skóry wokół cewnika: Objawia się zaczerwienieniem, bólem, stwardnieniem skóry lub wydzieliną. Leczenie polega na stosowaniu antybiotyków w postaci kremów lub tabletek.
Zapalenie otrzewnej (peritonitis): Infekcja jamy brzusznej, która powoduje ból brzucha, gorączkę, nudności lub mętny płyn dializacyjny. Leczenie obejmuje antybiotyki podawane przez płyn dializacyjny.
Przepuklina brzuszna: Może wystąpić, gdy mięśnie brzucha osłabną, powodując wybrzuszenie. W niektórych przypadkach konieczna jest operacja.

Skontaktuj się z lekarzem, jeśli zauważysz:

Zaczerwienienie, ból lub wydzielinę wokół cewnika.
Ból brzucha lub gorączkę.
Mętny płyn dializacyjny.
Wybrzuszenie w jamie brzusznej (może świadczyć o przepuklinie).

– Kontroluj swoją wagę – Jest to ważne, aby monitorować, czy dializa działa prawidłowo.

– Dbaj o higienę wokół cewnika – Myj skórę wokół cewnika co 1-2 dni, nakładaj krem antybiotykowy i przykrywaj opatrunkiem. Jeśli zauważysz jakiekolwiek zmiany lub uraz, skontaktuj się z lekarzem.

– Przestrzegaj specjalnej diety – Możesz być zobowiązany do ograniczenia spożycia płynów oraz produktów bogatych w sód, potas i fosfor, które mogą gromadzić się w organizmie w przypadku niewydolności nerek.

Przygotowanie do wyjazdu na HD pierwszy raz

Skierowanie na dializy: jeśli jesteś pacjentem rozpoczynającym leczenie dializami lub udajesz się do innej stacji dializ na zabieg gościnny powinieneś mieć ze sobą skierowanie na dializy.
Dokumentacja medyczna: zawsze miej przy sobie aktualną dokumentację medyczną, w tym kartę dializacyjną, wyniki badań laboratoryjnych oraz listę przyjmowanych leków.
Dowód tożsamości i karta ubezpieczenia zdrowotnego: pamiętaj o zabraniu dowodu tożsamości oraz karty ubezpieczenia zdrowotnego, które mogą być wymagane podczas rejestracji w stacji dializ.
Leki: przed wyjazdem upewnij się, że zabrałeś ze sobą wszystkie leki, które musisz przyjąć przed lub po dializie. Skonsultuj z lekarzem, które leki należy wziąć przed zabiegiem.
Wygodna odzież: ubierz się w luźne, wygodne ubrania, które nie będą utrudniały dostępu do przetoki lub cewnika.
Przekąski: weź ze sobą lekką przekąskę, która jest dozwolona w Twojej diecie. To może być ważne, szczególnie jeśli sesja dializy trwa kilka godzin.
Akcesoria osobiste: zabierz ze sobą okulary, aparat słuchowy lub inne urządzenia medyczne oraz środki higieniczne, które mogą być potrzebne podczas pobytu w stacji dializ.
Telefon i ładowarka: pamiętaj, aby zabrać ze sobą telefon komórkowy i ładowarkę, aby móc skontaktować się z bliskimi lub służbą zdrowia w razie potrzeby.
Rozrywka na czas dializy: zabierz książkę, tablet, słuchawki lub inne dozwolone formy rozrywki, aby umilić sobie czas podczas trwania zabiegu.
Poduszka lub koc: jeśli czujesz się bardziej komfortowo z dodatkowymi akcesoriami, rozważ zabranie małej poduszki lub lekkiego koca, które mogą poprawić komfort podczas dializy.
Transport: zaplanuj wcześniej swój transport do stacji dializ i upewnij się, że dotrzesz na czas. Jeśli korzystasz z transportu medycznego, potwierdź wcześniej jego dostępność.
Poinformuj stację dializ o zmianach zdrowotnych: jeśli wystąpiły jakiekolwiek zmiany w Twoim stanie zdrowia, takie jak gorączka, infekcja, zmiany w ciśnieniu krwi lub nowe objawy, poinformuj o tym personel przed zabiegiem.
Kontrola wagi: przed wyjazdem na dializę zmierz swoją wagę i zanotuj ją. Jest to ważne dla oceny ilości płynów do usunięcia podczas dializy.
Komunikacja z personelem: przygotuj się do omówienia wszelkich pytań lub wątpliwości, jakie możesz mieć odnośnie do przebiegu dializy, leczenia lub diety. Regularna komunikacja z personelem medycznym jest kluczowa dla Twojego bezpieczeństwa i komfortu.
Higiena osobista: umyj się przed wyjazdem do stacji dializ, załóż czyste ubranie. Umyj ręce oraz przetokę zanim usiądziesz na fotelu do dializy.

Przygotowanie do wyjazdu na HD

Dokumentacja medyczna: zawsze miej przy sobie aktualną dokumentację medyczną, w tym nowe wyniki badań, konsultacji, karty informacyjnej za szpitala
Leki: przed wyjazdem upewnij się, że zabrałeś ze sobą wszystkie leki, które musisz przyjąć przed lub po dializie, np. leki wziewne, insulinę, tabletki. Skonsultuj z lekarzem, które leki należy wziąć przed zabiegiem.
Wygodna odzież: ubierz się w luźne, wygodne ubrania, które nie będą utrudniały dostępu do przetoki lub cewnika.
Przekąski: weź ze sobą lekką przekąskę, która jest dozwolona w Twojej diecie.
Akcesoria osobiste: zabierz ze sobą okulary, aparat słuchowy lub inne urządzenia medyczne oraz środki higieniczne, które mogą być potrzebne podczas pobytu w stacji dializ.
Telefon i ładowarka: pamiętaj, aby zabrać ze sobą telefon komórkowy i ładowarkę, aby móc skontaktować się z bliskimi lub służbą zdrowia w razie potrzeby.
Rozrywka na czas dializy: zabierz książkę, tablet, słuchawki lub inne dozwolone formy rozrywki, aby umilić sobie czas podczas trwania zabiegu.
Poduszka lub koc: rozważ zabranie małej poduszki lub lekkiego koca, które mogą poprawić komfort podczas dializy.
Transport: zaplanuj wcześniej swój transport do stacji dializ i upewnij się, że dotrzesz na czas. Jeśli korzystasz z transportu medycznego, potwierdź wcześniej jego dostępność.
Poinformuj stację dializ o zmianach zdrowotnych: jeśli wystąpiły jakiekolwiek zmiany w Twoim stanie zdrowia od ostatniego zabiegu, takie jak gorączka, infekcja, biegunka, zmiany w ciśnieniu krwi lub nowe objawy, poinformuj o tym personel przed zabiegiem.
Kontrola wagi: przed wyjazdem na dializę zmierz swoją wagę i zanotuj ją. Jest to ważne dla oceny ilości płynów do usunięcia podczas dializy.
Komunikacja z personelem: przygotuj się do omówienia wszelkich pytań lub wątpliwości, jakie możesz mieć odnośnie do przebiegu dializy, leczenia lub diety. Regularna komunikacja z personelem medycznym jest kluczowa dla Twojego bezpieczeństwa i komfortu.
Higiena osobista: umyj się przed wyjazdem do stacji dializ, załóż czyste ubranie. Umyj ręce oraz przetokę zanim usiądziesz na fotelu do dializy.

Ćwiczenia podczas hemodializy

Podczas sesji dializy, możesz wykonywać różne ćwiczenia fizyczne, które są bezpieczne i nie obciążają zbytnio organizmu. Oto kilka przykładów:

1. Ćwiczenia oddechowe: głębokie wdechy i wydechy poprawią wentylację płuc i relaksację.

2. Ćwiczenia nóg: delikatne ruchy nóg, takie jak unoszenie i opuszczanie lub krążenie stopami korzystnie wpływają na wzmocnienie i elastyczność mięśni i stawów.

3. Ćwiczenia rąk: proste ćwiczenie z wykorzystaniem rąk, takie jak napinanie i rozluźnianie dłoni, krążenie dłońmi, utrzymują sprawność i koordynację mięśni. Możesz ściskać małą piłkę rehabilitacyjną. Nie wykonuj ćwiczeń ręką z nakłutą przetoką.

4. Napinanie mięśni: ćwiczenia izometryczne, takie jak napinanie mięśni nóg, rąk, brzucha, pleców, bez ich ruchu, mogą pomóc w utrzymaniu siły mięśniowej i właściwej postawy.

5. Rozciąganie: delikatne rozciąganie mięśni, takie jak sięganie w górę lub rozciąganie ramion, może poprawić elastyczność i komfort.

6. Ruchy głowy i szyi: delikatne ruchy głowy i szyi, takie jak obracanie czy pochylanie, mogą pomóc w redukcji napięcia i poprawie komfortu.

Wszystkie ćwiczenia powinny być dostosowane do Twoich indywidualnych możliwości i konsultowane z personelem medycznym, aby zapewnić bezpieczeństwo i efektywność terapii.

Dieta osoby dializowanej

Tak, większość osób poddawanych dializie musi szczególnie zwracać uwagę na to, co je i pije. Twój lekarz, pielęgniarka lub dietetyk poinformują Cię, czy istnieją produkty spożywcze i napoje, które należy ograniczyć lub których należy unikać.

Właściwa dieta dla Ciebie zależy od:

Twojego stanu zdrowia i ewentualnych innych schorzeń
Rodzaju dializy – Istnieją dwa rodzaje dializy: hemodializa i dializa otrzewnowa. Osoby poddawane hemodializie w stacji dializ powinny zwracać największą uwagę na dietę. Muszą ograniczać lub unikać większej liczby produktów niż osoby poddawane dializie otrzewnowej
Częstotliwości dializy

Twoje nerki nie pracują tak, jak powinny, co oznacza, że ich funkcja filtrowania krwi jest zaburzona. Zdrowe nerki usuwają nadmiar wody, soli i innych minerałów oraz składników odżywczych z organizmu, które spożywasz z jedzeniem i piciem.

Dializa zastępuje pracę nerek, ale nie jest tak skuteczna jak zdrowe nerki, które działają przez całą dobę. Zazwyczaj hemodializę wykonuje się tylko trzy razy w tygodniu. Jeśli więc przyjmiesz zbyt dużo wody, soli lub innych składników odżywczych, mogą one się gromadzić w Twoim organizmie, co może prowadzić do chorób i innych problemów.

Uważając na to, co jesz i pijesz:

Zachowasz jak najlepsze zdrowie, unikając nadmiernego przybierania na wadze.
Nie dopuścisz do nadmiernego gromadzenia się płynów między zabiegami. Zbyt dużo płynów może podnieść ciśnienie krwi i obciążyć serce, a także powodować obrzęki, przyrost masy ciała czy problemy z oddychaniem.
Utrzymasz prawidłowy poziom składników odżywczych w organizmie. Niektóre pokarmy mogą podnosić poziom określonych składników, co może prowadzić do problemów zdrowotnych.

Jako osoba dializowana, musisz zwracać szczególną uwagę na składniki odżywcze w spożywanym jedzeniu i piciu, takie jak:

Sód – To główny składnik soli kuchennej. Większość osób dializowanych musi ograniczać spożycie sodu, ponieważ jego nadmiar może powodować pragnienie, a to prowadzi do spożycia zbyt dużej ilości płynów. Może również podnosić ciśnienie krwi. Sprawdzaj etykiety produktów i wybieraj te o niskiej zawartości sodu lub te, które są oznaczone jako „bez sodu”.
Płyny – Większość osób dializowanych musi ograniczać ilość przyjmowanych płynów. Pamiętaj, że nie tylko napoje, ale również niektóre pokarmy (np. lody) i warzywa (np. melony, ogórki) zawierają dużo wody.
Potas – To składnik, który wpływa na pracę serca. Zbyt duża ilość potasu w organizmie może prowadzić do problemów z rytmem serca. Unikaj produktów bogatych w potas i wybieraj te o jego niskiej zawartości.
Fosfor – Występuje w wielu produktach spożywczych, takich jak mleko, orzechy, fasola czy czekolada. Nadmiar fosforu w organizmie może osłabiać kości. Lekarz może przepisać Ci leki, które pomogą utrzymać niskie stężenie fosforu.
Białko – Białko jest ważne dla utrzymania mocnych mięśni. Osoby poddawane dializie otrzewnowej mogą potrzebować dodatkowej ilości białka, ponieważ podczas każdego zabiegu tracisz pewną jego ilość. Lekarz lub dietetyk może zalecić Ci suplementy białkowe.

Lekarz prawdopodobnie zaleci Ci również przyjmowanie witamin, aby uzupełniać te składniki, których może brakować w diecie.

Twój lekarz, pielęgniarka lub dietetyk pomogą Ci ustalić, które produkty spożywcze warto jeść, a których należy unikać. Mogą też doradzić, jaką ilość jedzenia spożywać na każdą porcję.

Współpraca z dietetykiem może być szczególnie pomocna, zwłaszcza jeśli trudno Ci ocenić, które produkty są bezpieczne – niektóre mogą mieć niską zawartość potasu, ale wysoką fosforu lub odwrotnie.

Ograniczenie spożycia sodu jest najlepszym sposobem na zmniejszenie pragnienia. Jeśli jednak nadal czujesz się spragniony, spróbuj następujących sposobów:

Przepłukuj usta wodą lub płynem do płukania jamy ustnej, ale nie połykaj płynu.
Zamiast pić, ssij kostki lodu – lód topi się wolniej niż płyny. Pamiętaj jednak, że lód liczy się również jako płyn.
Żuj gumę lub ssij twardy cukierek.
Jedz zimne owoce o niskiej zawartości potasu, takie jak mrożone winogrona.

Szczepienie na grypę – hemodializy

Jako osoba dializowana masz obniżoną odporność, co sprawia, że jesteś bardziej podatny na infekcje, w tym grypę. Szczepienie przeciwko grypie jest istotne, ponieważ może skutecznie chronić Cię przed poważnymi powikłaniami, takimi jak zapalenie płuc, udar mózgu czy zawał serca.

Szczepienie zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań zdrowotnych związanych z grypą. Badania pokazują, że zaszczepione osoby dializowane mają znacznie mniejsze ryzyko hospitalizacji oraz poważnych problemów zdrowotnych. Na przykład, szczepionka zmniejsza ryzyko zawału serca o 26%, a ryzyko udaru mózgu o 24%.

Sezon grypowy trwa zazwyczaj od października do maja, z największą liczbą zachorowań między grudniem a lutym. Najlepiej zaszczepić się od końca października do połowy listopada, aby zapewnić sobie odpowiednią ochronę przez cały sezon.

Wielu z nich może nie szczepić się z powodu braku wiedzy o korzyściach z immunizacji lub obaw o skutki uboczne. Ważne jest, aby wiedzieć, że szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna, a niepożądane reakcje, takie jak ból w miejscu wstrzyknięcia, są zazwyczaj krótkotrwałe i rzadko prowadzą do poważnych komplikacji.

Szczepienie nie tylko zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę, ale także wiąże się z mniejszymi kosztami leczenia i hospitalizacji. Zmniejsza to również liczbę dni niezdolności do pracy, co ma znaczenie ekonomiczne dla osób dializowanych.

Skontaktuj się z zespołem medycznym w swoim ośrodku dializacyjnym, aby uzyskać więcej informacji na temat dostępnych szczepień.

Nieszczepienie się na grypę może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, a nawet hospitalizacji. Osoby dializowane, które nie szczepią się, mają znacznie wyższe ryzyko zachorowania na grypę w porównaniu do tych, które regularnie się szczepią.

Pamiętaj, że szczepienie przeciw grypie jest niezbędnym elementem profilaktyki zdrowotnej, a regularna immunizacja może znacząco poprawić Twoje wyniki zdrowotne.

Szczepienie przeciw WZW B – hemodializy

Ochrona przed zakażeniem: Osoby dializowane są w grupie podwyższonego ryzyka zakażenia wirusem WZW B, który może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak marskość wątroby czy rak wątroby.
Zapobieganie powikłaniom: Zakażenie WZW B może znacząco pogorszyć stan zdrowia i utrudnić dalsze leczenie nerkozastępcze.

Dawka podstawowa:
- Pierwsza dawka: podawana w dowolnym czasie.
- Druga dawka: po 1 miesiącu od pierwszej dawki.
- Trzecia dawka: 6 miesięcy po pierwszej dawce.
Monitorowanie poziomu przeciwciał:
- Po zakończeniu szczepienia, zaleca się wykonanie badania w celu oznaczenia poziomu przeciwciał przeciw wirusowi WZW B (test HBsAb).
- Wartości powyżej 10 mIU/ml świadczą o skutecznej odpowiedzi immunologicznej.
Dawkowanie przypominające:
- W przypadku osób, które nie osiągnęły odpowiedzi immunologicznej, lekarz może zalecić dodatkowe dawki przypominające.

W przypadku niewystarczającej odpowiedzi: Osoby, które nie uzyskały poziomu przeciwciał powyżej 10 mIU/ml, mogą wymagać modyfikacji schematu szczepienia.
Wzmożona kontrola: U osób dializowanych, które są bardziej narażone na zakażenie, może być konieczne częstsze monitorowanie i szczepienie przypominające co 5-10 lat, w zależności od poziomu przeciwciał.

Zgłaszanie skutków ubocznych: Jakiekolwiek niepokojące objawy po szczepieniu, takie jak gorączka, ból w miejscu wkłucia lub reakcje alergiczne, powinny być zgłaszane lekarzowi.
Regularne konsultacje z lekarzem: Warto omówić plan szczepień oraz wszelkie wątpliwości dotyczące zdrowia z lekarzem prowadzącym.

Dostęp naczyniowy do hemodializy

Najlepszym dostępem naczyniowym do dializy jest przetoka tętniczo-żylna (t-ż) wytworzona z naczyń własnych. Zapewnia ona najlepszą jakość i długość życia osobie dializowanej.

Przetoka t-ż umożliwia uzyskanie dużego napływu krwi do naczynia żylnego (ponad 400-600 ml/min), co pozwala na efektywne oczyszczanie krwi w dializatorze.

Są trzy główne rodzaje dostępu naczyniowego do hemodializ:

Przetoka tętniczo-żylna (t-ż) – wytwarzana chirurgicznie poprzez połączenie tętnicy z żyłą, najczęściej w obrębie kończyny górnej.
Przetoka naczyniowa ze sztuczną protezą – wszywana pod skórę i połączona z naczyniami własnymi.
Cewnik naczyniowy permanentny – wprowadzany do dużych naczyń żylnych, najczęściej do żyły szyjnej wewnętrznej.

Przetoka t-ż staje się dobrze wyczuwalna pod skórą i umożliwia wielokrotne nakłuwanie, co jest korzystne dla długoterminowego leczenia.

Podczas całego zabiegu hemodializy oczyszczana jest łącznie nawet 100 litrów krwi, co oznacza, że całkowita objętość krwi przepływa kilkanaście razy przez sztuczną nerkę.

Dzięki wytworzeniu przetoki t-ż możesz cieszyć się lepszą jakością życia oraz dłuższym czasem efektywnego leczenia dializami.

Każdy dostęp naczyniowy wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań, takich jak infekcje czy zakrzepy, dlatego ważne jest przestrzeganie zasad higieny i regularne kontrole medyczne.

Po wytworzeniu dostępu naczyniowego istotne jest, aby regularnie monitorować jego funkcjonowanie oraz zgłaszać jakiekolwiek niepokojące objawy lekarzowi.

Przetoka t-ż jest zaprojektowana do długoterminowego użytkowania, co pozwala na efektywną dializę przez wiele miesięcy lub nawet lat, w zależności od indywidualnych okoliczności.

Postępowanie z przetoką tętniczo-żylną

Każdego dnia przeprowadzaj ocenę przetoki, korzystając z trzech zmysłów:

Wzrok: Sprawdź, czy nie ma zaczerwienienia, obrzęku lub nowych, niepokojących zmian.
Słuch: Przyłóż kończynę z przetoką do przeciwległego ucha lub użyj stetoskopu, aby ocenić szmer przepływającej krwi.
Dotyk: Wyczuj drżenie i szmer krwi na całej długości przetoki, aby upewnić się, że działa prawidłowo.

Trening przetoki jest kluczowy, aby pogrubić, uwidocznić i wzmocnić przetokę, co zmniejsza ryzyko powikłań i umożliwia bezpieczne wielokrotne nakłuwanie. Rozpocznij trening po usunięciu szwów i ocenie przez zespół medyczny. Ćwicz regularnie przez co najmniej 3 miesiące, wykonując odpowiednie ćwiczenia przy użyciu staży i gumowej piłeczki.

Unikaj następujących sytuacji, aby zminimalizować ryzyko uszkodzenia przetoki:

Ekstremalne temperatury (sauny, opalanie).
Noszenie biżuterii na ręce z przetoką.
Stosowanie uciskowych opatrunków.
Spanie na ręce z przetoką.
Dźwiganie ciężkich przedmiotów (powyżej 3 kg).
Jakiekolwiek skaleczenia lub urazy w okolicy przetoki.

Codziennie myj rękę z przetoką wodą i mydłem, a dodatkowo przed każdym zabiegiem hemodializy. Unikaj zabrudzeń oraz kichania czy kaszlenia w kierunku miejsca nakłuwania przetoki. Dbanie o higienę zmniejsza ryzyko poważnych zakażeń.

Przed zabiegiem załóż luźne ubranie, które ułatwi dostęp do przetoki. Podczas dializy utrzymuj rękę w rozluźnionej pozycji, aby igły nie przemieściły się. Po dializie uciskaj miejsce krwawienia gazikiem do momentu ustąpienia krwawienia.

Zgłoś następujące objawy:

Ból ręki z przetoką.
Mrowienie, drętwienie lub uczucie zimna w palcach.
Guzki w obrębie przetoki.
Zmiany w wyglądzie skóry, takie jak owrzodzenia czy zasinienia.
Obrzęk w okolicy przetoki.
Wzmożone ocieplenie ręki lub gorączka.

W przypadku ustania szumu przetoki, nagłego krwotoku lub długotrwałego krwawienia po dializie niezwłocznie udaj się do najbliższego szpitala.

Zatrzymanie przepływu krwi w przetoce.
Niedokrwienie ręki.
Tętniak przetoki.
Nadciśnienie żylne.
Uszkodzenia nerwów.
Krwotok z przetoki.
Zakażenie przetoki.

Pamiętaj: Jesteś najważniejszym strażnikiem swojej przetoki. Regularna ocena, odpowiednia higiena i unikanie ryzykownych sytuacji są kluczowe dla jej prawidłowego funkcjonowania.

Postępowanie z cewnikiem dializacyjnym

Cewnik permanentny stosuje się u osób, które nie mają odpowiednich naczyń do wytworzenia przetoki naczyniowej. Używa się go także w sytuacjach przedłużonego dojrzewania przetoki naczyniowej lub w przypadku jej zakrzepnięcia.

Cewnik permanentny jest wprowadzany do żyły szyjnej lub udowej. Około 10-15 cm cewnika wychodzi na skórę i jest umiejscowiony w sposób umożliwiający wrośnięcie go w tkankę podskórną. Na co dzień cewnik znajduje się pod ubraniem.

Najczęstsze powikłania to zakrzep i infekcja, a najpoważniejszym z nich jest sepsa odcewnikowa.

Objawami zakażenia mogą być: wysięk, ból, obrzęk, oraz uczucie ciepła wokół ujścia cewnika.

Przed zabiegiem hemodializy należy umyć ręce wodą z mydłem i nałożyć maskę na nos i usta podczas podłączania i odłączania cewnika do dializy.

Po zakończeniu dializy ujście cewnika należy przykryć jałowym opatrunkiem, który powinien pozostać czysty, suchy i nienaruszony do czasu kolejnego zabiegu.

Podczas kąpieli pod prysznicem cewnik należy zabezpieczyć nieprzemakalnym przy coverem. Należy unikać kąpieli w wannie.

Jeśli opatrunek zostanie uszkodzony, należy ostrożnie go usunąć i zastąpić świeżym, jałowym opatrunkiem. Przed wymianą opatrunku należy umyć ręce oraz zdezynfekować ujście cewnika odpowiednim środkiem odkażającym, a następnie założyć nowy opatrunek.

Należy unikać zbędnej manipulacji cewnikiem, nie wolno go skręcać ani ciągnąć. Regularnie sprawdzaj, czy zaciski i zatyczki cewnika są na swoim miejscu.

W przypadku wystąpienia objawów zakażenia lub jakichkolwiek niepokojących zmian, należy niezwłocznie skontaktować się z personelem medycznym stacji dializ.

Dzięki przestrzeganiu tych zasad możesz zapewnić sobie bezpieczeństwo i zmniejszyć ryzyko powikłań związanych z cewnikiem dializacyjnym.

Monitorowanie bilansu płynowego u pacjenta dializowanego

Bilans płynów odnosi się do równowagi między ilością płynów przyjmowanych przez organizm a ilością płynów wydalanych. Celem monitorowania bilansu płynowego jest utrzymanie odpowiedniego poziomu płynów w organizmie, aby zapobiec problemom zdrowotnym, takim jak obrzęk, nadciśnienie tętnicze czy problemy z sercem. Oto zalecenia dotyczące monitorowania i prowadzenia bilansu płynowego:

Odnotowywanie przyjmowanych płynów:
Rejestruj i zapisuj wszystkie przyjmowane płyny, w tym napoje, zupy i płynne pokarmy, aby ocenić całkowitą podaż płynów. Stosuj się do zaleceń lekarza dotyczących limitu dziennego spożycia płynów. Możesz używać miarki do precyzyjnego mierzenia ilości płynów w diecie.
Rejestracja wydalanych płynów:
Monitoruj i zapisuj ilość wydalanych płynów, w tym moczu, aby ocenić codzienny bilans płynowy oraz długoterminowe trendy.
Ocena bilansu płynowego:
Po każdej sesji dializacyjnej porównaj całkowitą ilość usuniętych płynów (tzw. ultrafiltracja) z ilością przyjętych i wydalonych płynów, aby ocenić skuteczność terapii.
Dostosowanie planu i intensywności dializy:
Na podstawie monitorowania bilansu płynowego, dostosuj plan dializy w porozumieniu z zespołem medycznym. Niezbędne mogą być zmiany w czasie trwania dializy, intensywności dializy, lub dializa dodatkowa. Każda opuszczona dializa generuje zaległości płynowe i powinna być odrobiona.
Codzienna kontrola wagi ciała:
Regularnie mierz i zapisuj wagę ciała przed każdą sesją dializacyjną oraz po jej zakończeniu. Wszelkie znaczące zmiany wagi mogą wskazywać na nieprawidłowy bilans płynowy.
Monitorowanie objawów klinicznych:
Regularnie sprawdzaj obecność obrzęku, zwłaszcza w kończynach dolnych, brzuchu i wokół oczu. Obrzęk może wskazywać na nadmierne zatrzymywanie płynów. Obserwuj objawy kliniczne, takie jak duszność, przyspieszone tętno czy bóle głowy, które mogą sugerować zaburzenia bilansu płynowego
Kontrola ciśnienia tętniczego krwi:
Mierz i odnotowuj ciśnienie tętnicze krwi przed, w trakcie i po każdej sesji dializacyjnej. Wahania ciśnienia mogą być wskaźnikiem nieprawidłowego bilansu płynowego.
Zalecenia dietetyczne:
Przestrzegaj zaleceń dotyczących diety, zwłaszcza ograniczenia spożycia płynów i sodu, co może pomóc w lepszym kontrolowaniu bilansu płynowego
Leczenie moczopędne:
Ustal z lekarzem czy potrzebne są leki moczopędne, które mają wpływ na bilans płynowy. W przypadku zmniejszenia ilości moczu, skonsultuj się z lekarzem, ponieważ może to wpływać na bilans płynowy
Systematyczne przeglądy:
Regularnie przeprowadzaj systematyczne przeglądy bilansu płynowego z zespołem medycznym stacji dializ, aby upewnić się, że stosowane metody są skuteczne i dostosowane do potrzeb Twojego zdrowia.